بله بُرون (يا بَلّه بُرون = بلي بُران ) بخش مهمي از مراحل عروسي سنتي ايراني است که مراسم آن معمولاً پس از مرحله خواستگاري و پيش از عقدکنان برگزار ميشود.
تشريفات مجالس عروسي جلسه بله بران
بنابر عرف و سنتهاي اجتماعي، مجلس بله برون بيشتر شب هنگام و با حضور جمعي از بزرگان وسالخوردگان دوگروه از قوم و طايفه و خويشان خانواده دختر و پسر، در خانه پدر دختر برگزار ميشود. گردهمايي در اين مجلس به قصد تعيين شرايط مادي و معنوي ازدواج وپذيرش تعهدات خانواده داماد نسبت به خانواده عروس است. از اين رو، بلهبُران در تحقق پيمان زناشويي و پيوند دو خانواده يا دو طايفه اهميت بسياري دارد.
در مجلس بله برون، مردان ريش سفيد دوگروه درباره ميزان مهر، شيربها، و نقد يا نسيه پرداختن يا کم و بيش کردن ميزان آنها، تأمين بعضي از هزينه هاي عروسي مانند ميزان خريد طلا و جواهر، چگونگي برگزاري مجلس عقد و عروسي و سنگين يا سبک گرفتن آنها، شمار مهمانان و مانند اينها گفتگو ميکنند که گاه ساعتها به درازا مي کشد. پس از توافق طرفين، معمولاً سياهه‌اي از تعهدات را روي دو نسخه کاغذ مي‌نويسند و به امضاي پدر داماد و پدرعروس و چندتن از ريش سفيدان مجلس مي‌رسانند.
گل و شيريني يکي از نمادهاي زيبا و به يادماندني ترين اين مراسم که نمايانگر حُسن سليقه و مهر و محبت داماد و هم چنين توجه ويژه خانواده داماد به عروس و خانواده اوست. پس به جاست که در انتخاب آن دقت لازم به کار رود. هنگام ورود به خان? عروس حتماً سبد گل در دست داماد باشد و آن را به عروس خانم تقديم کند.
معمولاً سيني شيريني توسط قناديها تزيين ميشود، سبد يا دسته گل انگشتر‌نشان براي عروس خانم و بعضي‌ها يک کله قند تزيين شده هديه ميبرند.
طبق يک سنت قديمي خانواده داماد در مراسم بله بران براي جلب رضايت عروس و خانواده او در گرفتن بله قطعي هدايايي تقديم ميکنند. از قديم پيشکش متداول در اين مناسبت يک قواره پارچه پيراهني زنانه و يک انگشتر براي عروس است. البته در برخي خانواده هاي مذهبي معمولاً به جاي پارچه پيراهني پارچه چادري هديه ميشود. بديهي است اين پارچه چادري نبايد مشکي باشد. پس از يک پذيرايي مقدماتي، بر عهد? پدر يا بزرگ خاندان داماد است که باب گفتگو دربار? شرايط ازدواج را بگشايد. در اين مورد بهتر است که پدر داماد مطلب کوتاهي را در رابطه با هر چه زودتر و بهتر سرگرفتن اين پيوند با اميد تداوم آن بيان کند و با احترام، شرايط پيشنهادي خانواد? عروس را از پدر عروس جويا شود. در اين مرحله وظيف? بزرگترها، افراد نکتهدان و خوش سخن است که نقش خود را به خوبي ايفا کنند و نگذارند زماني دراز به سکوت يا تعارفهاي بيهوده بگذرد.
در اين هنگام بزرگ خاندان يا پدر عروس شرايطي را که در مشورت با مادر دختر، عروس و ديگر نزديکان در نظر گرفته است با صراحت و بدون حاشيه رفتن مطرح ميکند. خانواد? عروس بايد به خوبي آگاه باشند که اين مرحله نه فقط از ديدگاه مادي، بلکه از منظر تمامي مسايل معنوي و خواسته هاي ويژه تأثير به سزايي در آيند? زوج، به خصوص دخترشان خواهد داشت. به اين دليل بايد توجه داشته باشند که نکتهاي را از قلم نيندازند.
معمولاً موارد زير، در مجلس بله بران مطرح ميشوند:
?? تعيين مهريه
?? اعلام ميزان تقريبي جهيزيه عروس
?? مطرح کردن رسوم قديمي مانند درخواست شيربها در صورت مرسوم بودن در خانواده عروس
?? تعيين دقيق وضعيت مسکن زوج
?? اجازه ادامه کار يا ادامه تحصيل عروس
?? تقاضاي حق انتخاب مسکن، طلاق و کار براي دختر، در صورت مرسوم بودن در خانواده عروس
?? مطرح کردن آداب خانوادگي مانند امضاي فهرست جهاز عروس از سوي داماد و بزرگتر او، در صورت مرسوم بودن در خانواده عروس
?? مشخص شدن زمان مراسم نامزدي در صورت پذيرش خانواده عروس و فاصله زماني آن تا عقد و ازدواج
?? مشخص شدن دقيق زمان عقد و عروسي و همزماني يا جدا بودن آن.
شيربها (در مجلس بله بران)
در بين بعضي مردم و در بعضي جاها مرسوم است که هنگام قرار دادن مهر چيزي را به عنوان شيربها تعيين ميکنند. شيربها را غالباً قبل از عروسي و بصورت نقد در اختيار خانواده عروس قرار مي دهند.
شيربها ميزاني از پول يا املاک و مستغلات و يا کالايي است که براي انجام عقد ازدواج از طرف داماد يا خانواده او به پدر يا خانواده عروس و در مواردي به مادر عروس داده ميشود. کلمه شيربها به خوبي منظور از اين رسم را ميرساند که داماد بهاي رنج و زحمت والدين عروس و بزرگ شدن دختر را به آنها ميپردازد.
برابر واژه شيربها در پارهاي نقاط واژه هاي «نقدينگي»، «زر» يا «باشلق» هم به کار ميرود.
تعيين شيربها به يکي از دو صورت ميتواند انجام بگيرد که حکم آنها متفاوت خواهد بود.
اول: اين که شيربها واقعاً جزئي از مهر باشد که والدين دختر نقداً آن را دريافت ميکنند براي اين که در خريد جهيزيهبه مصرف برسانند. در اين صورت وجه نقد گرچه به عنوان شيربها ناميده شود وليکن در واقع جزء مهر ميباشد و مالک آن هم دختر است نه والدين او. چنين قراردادي اشکال ندارد، ليکن چون ملک دختر است تصرف در آن بايد با اجازه او باشد.
دوم: اين که شيربها جزء مهر نباشد بلکه مقداري باشد اضافي که والدين دختر ميخواهند آن را براي خودشان و به عنوان حقالزحمه از داماد بگيرند، البته چنين قراردادي باطل ولي اصل عقد صحيح است. والدين دختر حق ندارند به عنان شيربها چيزي را از داماد مطالبه نمايند. و اگر بدون رضايت چيزي از او بگيرند حرام است و غير مشروع.
به هر حال شيربها با اين‌که يک امر غيرمشروعي است (در صورت دوم) اما متأسفانه در بين بسياري از مردم و بالأخص در بعضي مناطق ايران صورت رسميت به خود گرفته و يکي از لوازم حتمي ازدواج به شمارميرود. و به صورت مشکلي در طريق ازدواج به موقع جوانان شده است. چه بسيارند جواناني که چون قادر به پرداخت شيربها نيستند ناچارند بر خلاف ميل طبيعي ازدواج را به تأخير بنيدازند.